در پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی :
کیفیت مواد و مصالح مورد استفاده در ساخت ویترین و کابینت‌های موزه‌ای بررسی شد
طرح «بررسی کیفیت مواد و مصالح مورد استفاده در ساخت ویترین و کابینت‌های موزه‌ای» با هدف بهبود کیفیت ساخت ویترین‌ها و کابینت‌های مورد استفاده در موزه‌ها و جلوگیری از آلاینده‌های محیطی در موزه و پیشگیری از آسیبها و خوردگی وارد بر آثار انجام شد.
به گزارش روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، سمیه کاظمی دهقی مجری طرح و مسئول آزمایشگاه شیمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی 18 بهمن 1401 با اعلام این خبر گفت: در طی سی سال گذشته دانشمندان حفاظت در موزه بریتانیا پیشگامان جهانی در پژوهش بر روی منابع و اثرات تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای در سیستم‌های مخازن و ویترین‌های موزه‌ها بوده‌اند.
او با بیان‌اینکه، بطورکلی اشیاء ارزشمند ممکن است در یک محفظه مانند یک کابینت یا ویترین قرار بگیرد که این امر اغلب برای بهبود امنیت فیزیکی شامل سرقت و گرد و غبار است که در صورت لزوم تهویه زیست محیطی نیز انجام می‌شود تصریح‌کرد: با این حال سهواً ممکن است با توجه به انتشار گازهای مضر در مخازن نگهداری یا ویترین‌ها، شیء در معرض خطر و آسیب‌های (خوردگی) جدی قرار داشته باشد.
مجری طرح بررسی کیفیت مواد و مصالح مورد استفاده در ساخت ویترین و کابینت‌های موزه‌ای افزود: برخی از مواد مورد استفاده در ویترین‌ها یا تجهیزات انبارداری(مخازن نگهداری) می‌توانند ترکیبات فراری منتشر کنند که این ترکیبات باعث ایجاد تغییرات آسیب‌رسان و تشکیل مواد خاصی در اشیاء هنری می‌شوند، از این رو قبل از استفاده از یک ماده جدید به‌ویژه دریک محیط بسته، مانند یک ویترین یا مخزن نگهداری، اطمینان از این موضوع که این مواد به‌طور بالقوه ترکیبات فرار مخرب منتشر نمی‌کنند بسیار حائز اهمیت است.
مسئول آزمایشگاه شیمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی اظهارکرد: در سال 1972 یک تست خوردگی تسریعی توسط اندر اودی طراحی شد که این تست برای یافتن مواد ایمن برای استفاده طولانی مدت در فضای محصور اشیاء باستانی با حداقل ایجاد تخریب در اشیاء موجود در این فضا بود؛ در این روش اغلب مواد برای ساخت و ساز از نظر بی‌ضرر بودن مورد ارزیابی قرار می‌گیرند، با این حال هرچند ممکن است موادی که در ساخت ویترین‌ها استفاده می‌شوند بی‌ضرر باشند، اما ممکن است مقدار بسیار کمی مواد شیمیایی منتشر کنند که می‌تواند در طول زمان به اشیاء هنری آسیب برساند.
او با بیان‌اینکه این روش بطور وسیعی بر روی برخی از مواد مورد استفاده در مخازن نگهداری و ویترین‌های نمایش آثار باستانی در موزه بریتانیا مورد استفاده قرار گرفت، موزه جی پاول گتی، موزه هنر نلسون اتکینز و موزه هنر متروپولیتن را مؤسساتی خواند که از آزمون اودی در تحقیقات خود به‌طور عمده استفاده کردند.
کاظمی دهقی با اشاره به اینکه اسیدها، فرمالدئید، و گازهای دیگر اگر در فاصله نزدیک اشیاء هنری باشند می‌تواند باعث صدمه و حتی از بین بردن اشیاء ظریف شود گفت: این نوع روش کمک به تعیین مواد مطمئن برای استفاده اشیاء در داخل ویترین‌ها، بسته‌بندی است، اگرچه این بررسی‌ها سال‌هاست که در کشورهای غربی از طریق تست اودی (Oddy Test) انجام شده است ولی در کشور ما برای اولین بار صورت می‌گیرد.
مجری طرح بررسی کیفیت مواد و مصالح مورد استفاده در ساخت ویترین و کابینت‌های موزه‌ای اظهارکرد: انجام آزمایش‌های اودی در این طرح، جهت مطالعات میکروسکوپی و ماکروسکوپی بر روی اثرات گازهای منتشر شده از مواد و مصالح بکار رفته در ویترین‌ها و کابینت‌های اشیاء تاریخی در اثر رطوبت و دما بالا و شناخت اثرات مخرب این آلاینده‌ها است، در این آزمایش از کوپن‌های فلز مس، نقره و سرب با درجه خلوص بالا و ضخامت مشخص که با ابعاد 1 سانتیمتر مربع آماده شده استفاده می‌شود.
به گفته او، این کوپن‌ها در شرایط کهنگی مصنوعی با درجه حرارت 60 درجه و رطوبت 90% به مدت 28 روز قرار داده می‌شود، میزان خوردگی هر یک از این کوپن‌ها گویای آلاینده‌های متصاعد شده از نمونه های مورد مطالعه هستند و مطالعات و بررسی آسیبها در طی انجام این آزمون برروی کوپن‌ها به روش ماکروسکوپی و میکروسکوپی و در نهایت آنالیز SEMاست.
مجری طرح بررسی کیفیت مواد و مصالح مورد استفاده در ساخت ویترین و کابینت‌های موزه‌ای گفت: یکی از اهداف این طرح بهبود کیفیت ساخت ویترین‌ها و کابینت‌های مورد استفاده در موزه‌ها و جلوگیری از آلاینده‌های محیطی در موزه و پیشگیری از آسیبها و خوردگی وارد بر آثاراست.
او افزود: همچنین نتیجه‌گیری بر اساس اثر ترکیبات منتشر شده بر کوپن‌های فلزی، ممکن است نماینده اثرات آن بر بسترهای دیگر مواد آلی به خصوص زمانی که آنها در بستر ترکیبات مشابه هستند، باشد .
کاظمی دهقی خاطرنشان‌کرد: بطور کلی این روش به‌عنوان یک روش غربالگری برای ارزیابی مواد مورد استفاده ایمن در ویترین‌ها و مخازن آثار هنری بکار برده شد.
مسئول آزمایشگاه شیمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی در پایان تصریح‌کرد: در این طرح با انجام این روش، ارزیابی مواد مورد استفاده در مخازن نگهداری و ویترین‌های نمایش با مزیت‌های نسبی و اشکالاتی از هر آزمون، مورد بحث قرار گرفت و اجرای عملی و نوع روش برای کاهش اثرات مضر مواد نامناسب نیز پیشنهاد شد.
