
مسئول آزمایـشگاه: مولـودالـسادات عـظـیمـی
داخـلی: 433
آزمایشـگاه سالـيابي ترمولومينسانس(TLD)
آزمایشگاه ساليابی ترمولومينسانس پژوهشكده حفاظت و مرمت آثار و اشياء تاريخی- فرهنگي در سال 1374 راهاندازی شد و تاکنون با ارائه خدمات در زمينه تعيين قدمت و تعيين اصالت برای نمونههای باستانشناسی و بناهاي تاريخی و نيز سن سنجی نمونههای زمينشناسی فعال بوده است. نمونههای مناسب براي ساليابي با روش ترمولومينسانس شامل هرنوع خاک حرارت ديده شده بيش از 400 درجه سانتيگراد مانند سفال، آجر، کاشی، ابزارهای سنگی حراردت ديده، سربارههاي کورهي ذوب فلزات (که حاوی مقادير کافی بلورهای کوارتز است) و همچنين رسوبات زمينشناسی است. اين روش بر اساس خاصيت لومينسانسی برخی از کانیها اعم از کوارتز، فلدسپاتها و آلومينها است، که انرژی ذخيره شده در اين کانيها براثر حرارت ديدن، به صورت نور آزاد میشود. شدت نور ترمولومينسانس ساطع شده متناسب با ميزان انرژی ذخيره شده در نمونه، و در نتيجه مدت زمان سپری شده از آخرين باری است که نمونه بيش از 400 درجه سانتيگراد حرارت ديده است. در مورد رسوبات، متناسب با آخرين زمانی است که نمونه به مدت چندين روز در معرض نور خورشيد قرارداشته است. اين انرژی از طريق عناصر راديواكتيو (پرتوزا) و واپاشی اين عناصر (از جمله اورانيوم، توريم، پتاسيم و روبيديم) كه در خاك خود نمونه و خاك اطراف آن وجود دارد، ساطع میشود و مقداری از اين انرژی نيز از تابش پرتوهای کيهانی سرچشمه میگيرد.
در نتيجه با تخمين مقدار انرژيی كه سالانه به جسم منتقل شده و در نظر گرفتن شرايط اقليمي محيط نمونهبرداری، میتوان قدمت نمونه را با درصد خطايی بين 5 تا 10 درصد تعيين نمود.
از نقاط قوت اين روش ساليابی میتوان به مقدار کم نمونه مورد نياز (در حدود چند ميلی گرم)، غيرمخرب بودن، مدت زمان نسبتاً کوتاه لازم برای آزمايش و محدوده سنيابی آن که بازه زماني 50 تا 200 هزار سال را در برمیگيرد، اشاره نمود.
تجهيـزات مـوجود در اين بخش شـامل:
دستگاه اندازهگيری ترمولومينسانس مدل 7188 و دستگاه شمارشگر آلفا مدل 7286، ساخت شرکت ELSEC انگلستان؛ چشمه راديواکتيو بتا از نوع ايزوتوپ استرانسيم 90/40 و چشمه راديواکتيو آلفا از نوع ايزوتوپ آمريسيم 241 میباشد.