مقدمه
به منظور پاسخگویی به نیازهای پژوهشی کشور در زمینه میراث فرهنگی و گردشگری، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری وابسته به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری كه بر اساس مجوز شماره 6502/22 مورخ 20/8/1383 شورای گسترش آموزش عالی تأسيس شده بود، اساسنامه آن در جلسه مورخ 28/3/1384 شورای گسترش آموزش عالی به تصویب رسید طبق مصوبه یکصد ‌و‌ سی‌ و‌ امین جلسه مورخ 16/1/1385 شورای عالی اداری، سازمان صنایع دستی ایران در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ادغام و نام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تغییر یافت. پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری وابسته به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از این پس طبق قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (مصوب 18/5/1383) مفاد این اساسنامه، قوانین، ضوابط و مقررات مربوط اداره می‌شود.
در این اساسنامه پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به اختصار «پژوهشگاه» و وزارت علوم، تحقيقات و فناوري به اختصار «وزارت» و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به اختصار «سازمان» ناميده مي شود.
ماده 1- اهداف
1- پژوهش‌های مرتبط با شناخت سیر تکوین تاریخی و تحولات فرهنگ ایران زمین؛
2- گسترش پژوهش‌های میراث فرهنگی و گردشگری به منظور کمک به توسعه پایدار، وفاق ملی و تفاهم بین ملت‌ها و صلح و آسایش جهانی؛
3- ایجاد زمینه مناسب برای ارتقای فعالیت‌های پژوهشی و توسعه فناوری و نوآوری در زمینه میراث فرهنگی و گردشگری.
ماده 2- وظايف و اختيارات
1- بررسي و شناسائي نيازهاي پژوهشي برای مطالعه و تحقیق در آثار باقیمانده از گذشتگان که مشتمل بر پژوهش در زمینه شناخت آثار ارزشمند فرهنگی تاریخی، طبیعی ایران شامل میراث ملموس (منقول و غیرمنقول) و ناملموس که به نحوی دلالت بر هویت فرهنگی تاریخی، طبیعی جوامع، اقوام و دوره‌های تاریخی ایران نماید؛
2- اجراي طرحهاي پژوهشي بنيادي، كاربردي و توسعه‌اي به منظور تحقق اهداف «پژوهشگاه»؛
3- فراهم آوردن امكانات لازم و متناسب با فعاليت‌هاي پژوهشي و فناوری مرتبط؛
4- همكاري پژوهشي و فناوری با دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي و پژوهشي داخل و خارج كشور به منظور ارتقاي كيفيت فعاليت‌هاي پژوهشي در زمينه میراث فرهنگی و گردشگری در چارچوب سیاست‌های کلی نظام به نحوی که حجم فعالیت پژوهشی برون سپاری شده با رعایت ضوابط و مقررات دربرگیرنده بخشی از فعالیت پژوهشی انجام شده در داخل «پژوهشگاه» باشد؛
5- ارائه خدمات پژوهشی به اشخاص حقيقي و حقوقي براساس نتايج فعاليت‌هاي علمي و پژوهشي و فناوری انجام شده در «پژوهشگاه»؛
6- انتشار مجله، كتاب، جزوه آموزشي، توليد نرم افزار و اطلس‌های باستان‌شناسی، مردم‌شناسی، زبان و گویش و .... متناسب با اهداف «پژوهشگاه» طبق ضوابط و مقررات مربوط؛
7- برگزاري همايش‌هاي علمي و ارائه دستاوردهاي پژوهشي و فناوری در قالب كارگاه‌هاي آموزشي با رعايت ضوابط و مقررات مربوط؛
8- برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی کوتاه مدت و دوره‌های تحصیلات تکمیلی پژوهش محور در راستای اهداف «پژوهشگاه» با اخذ مجوز و طبق ضوابط و مقررات؛
9- ارائه نتایج کسب شده در راستای تصمیم‌سازی مسئولان عالی رتبه کشور؛
10- مشارکت در تربیت نیروی انسانی متخصص مورد نیاز کشور در زمینه میراث فرهنگی و گردشگری طبق ضوابط و مقررات؛
11- توسعه، ترویج و معرفی نتایج پژوهش‌های میراث فرهنگی، طبیعی و گردشگری به منظور هدایت و حفاظت مناسب از آنها؛
12- حمایت از توسعه فناوری و نوآوری در زمینه پژوهش‌های مرتبط با میراث فرهنگی و گردشگری؛
13- گسترش فرهنگ مستند‌سازی آثار و صیانت از میراث فرهنگی و طبیعی؛
14- ایفای نقش مرجعیت علمی و مدیریت پژوهشگاه مرتبط در زمینه میراث فرهنگی و طبیعی در سطح کشور.
ماده 3- «پژوهشگاه» دارای شخصیت حقوقی و استقلال اداری، مالی و معاملاتی وتشکیلاتی وابسته به سازمان میراث فرهنگی،گردشگری وصنایع دستی است.
ماده 4- محل فعاليت «پژوهشگاه» در شهر تهران است.
تبصره: تأسیس واحدهای پژوهشی وابسته به «پژوهشگاه» در سایر شهرها، با تصویب هیأت امناء و پس از اخذ مجوز از شورای گسترش آموزش عالی «وزارت» امکان‌پذیر خواهد بود.
ماده 5- ارکان
1. هيأت امناء
2. رئيس
3. هیأت رئیسه
4. شورای «پژوهشگاه».
ماده 6- ترکیب هیأت امناء

تبصره1- حداقل دوتن از شخصیت‌های مذکور در بند 5 باید از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عالی و پژوهشی و فناوری کشور باشند.
تبصره2- اعضای مذکور در بند 5 به پیشنهاد رئیس «سازمان» تأیید و حکم وزیر علوم، تحقیقات و فناوری برای مدت چهار سال منصوب می‌شوند و در یک زمان حداکثر می‌توانند عضو دو هیأت امناء باشند. پیشنهاد و انتصاب مجدد آنان بلامانع است و تا زمانی که افراد جدیدی به جای آنان منصوب نشده باشند همچنان به وظایف و اختیارات قانونی خود ادامه می‌دهند.
ماده7- وظايف و اختيارات هيأت امناء
1- تصويب آيين‏نامه داخلي هيأت امناء؛
2- تصویب نمودار سازمانی و سازمان تفصیلی «پژوهشگاه» بر اساس ضوابط و مقررات مربوط و آئین‌نامه تشکیلات پژوهشگاه تدوین شده است؛
3- تصویب آیین‌نامه‌های مالی- معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی «پژوهشگاه» (از جمله آیین‌نامه‌های سفرهای علمی، بورس‌های تحصیلی و فرصتهای مطالعاتی) که پس از تأیید وزیر علوم، تحقیقات و فناوری قابل اجراء خواهد بود؛
4- بررسي و تصويب بودجه سالیانه و تفصیلی «پژوهشگاه» که توسط رئیس «پژوهشگاه» پس از تأیید هیأت رئیسه پیشنهاد می‌شود؛
5- تصویب حساب‌ها و ترازنامه سالیانه «پژوهشگاه»؛
6- تصویب نحوه وصول درآمدهای اختصاصی و مصرف آن با رعایت ضوابط و مقررات مربوط؛
7- کوشش برای جلب کمک‌های مالی و امکانات از اشخاص حقیقی و حقوقی با رعایت ضوابط و مقررات مربوط؛
8- تصویب میزان فوق‌العاده‌های اعضای هیأت علمی و غیرهیأت علمی « پژوهشگاه»؛
9- پیشنهاد میزان آموزانه، پژوهانه، نویسانه، ترجمانه و نظایر آن با رعایت ضوابط و مقررات مربوط؛
10- تعيين ميزان آموزانه، پژوهانه، نويسانه، ترجمانه و نظاير آن با رعايت ضوابط و مقررات مربوط؛
11- پيشنهاد توسعه يا انحلال پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی و گروه‌ها و پایگاه‌های پژوهشی و فناوری «پژوهشگاه» به «هیأت امناء» برای طی مراحل قانونی؛
12- بررسی گزارش عملکرد سالیانه «پژوهشگاه» که توسط رئیس «پژوهشگاه» ارائه می‌شود و اظهار نظر نسبت به آن.
تبصره: هيأت امناء موظف است کليه مصوبات و ضوابط شوراي عالي انقلاب فرهنگي و وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و ساير ضوابط و مقررات جاري کشور را رعايت کند.
ماده8- هيأت امناء حداقل هر6 ماه يک بار به دعوت رئيس «پژوهشگاه» تشکيل جلسه مي‌دهد.
ماده 9- جلسه‌هاي هيأت امناء با حضور حداقل پنج تن از اعضاي هيأت امناء رسميت مي‌يابد و تصميم‌هاي آن با رأي حداقل نصف به علاوه یک اعضاي حاضر در جلسه رسمی هیأت امناء، معتبر است.
ماده10- رئيس «پژوهشگاه»
رئيس "پژوهشگاه" كه نماينده قانوني «پژوهشگاه» نزد مراجع حقيقي و حقوقي است، از ميان اعضاي هيأت علمي رسمی با پیشنهاد رئیس «سازمان» و تأييد وزير علوم، تحقيقات و فناوري و با حکم رئیس «سازمان» براي مدت چهار سال منصوب مي‌شود. پيشنهاد و انتصاب مجدد وي با تأييد وزير علوم، تحقيقات و فناوري بلامانع است.
تبصره1- پذيرش استعفاء و عزل رئيس پژوهشگاه با حکم رییس «سازمان» خواهد بود.
ماده11- وظايف و اختيارات رئيس «پژوهشگاه»
1- برنامه‌ریزی، هدایت و اداره امور و نظارت بر حسن اجرای تمامی فعالیت‌های «پژوهشگاه» در چارچوب اساسنامه، ضوابط و مقررات مربوط؛
2- تنظیم نمودار سازمانی و تشکیلات «پژوهشگاه» و پیشنهاد آن به هیأت امناء برای طی مراحل قانونی؛
3- صدور احکام مربوط به استخدام، انتصاب، ترفیع، ارتقاء، مأموریت، اخراج و ... اعضای هیأت علمی و کارمندان «پژوهشگاه»در چارچوب قوانین و مقررات مربوط؛
4- انتخاب و انتصاب معاونان، مشاوران و مسئولان «پژوهشگاه» براساس نمودار سازمانی و تشکیلات مصوب «پژوهشگاه» و عزل آنان؛
5- امضاي قراردادها، اسناد تعهدآور، اسناد مالی، اداری و مکاتبات « پژوهشگاه» در چارچوب ضوابط و مقررات مربوط؛
6- افتتاح حساب‌های بانکی مورد نیاز «پژوهشگاه» و معرفی دارندگان حق امضای مجاز با رعایت قوانین و مقررات مربوط؛
7- تنظیم بودجه سالیانه و تفصیلی «پژوهشگاه» و پیشنهاد آن به هیأت امناء برای تأیید و طی مراحل قانونی؛
8- تنظیم آیین‌نامه‌های مالی- معاملاتی، اداری، رفاهی و اجرایی «پژوهشگاه» و همچنین تغییر و اصلاح آنها طبق ضوابط و مقررات مربوط و پیشنهاد آنها به هیأت امناء برای مراحل قانونی؛
9- تنظیم آیین‌نامه‌های سفرهای علمی، بورس‌های تحصیلی و فرصت‌های مطالعاتی در چارچوب ضوابط و مقررات مربوط و پیشنهاد آنها به شورای «پژوهشگاه» برای تأیید و طی مراحل قانونی؛
10- ارائه گزارش عملکرد سالیانه «پژوهشگاه» به هیأت امناء؛
11- پیشنهاد تأسیس و انحلال پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی و گروه‌ها و پایگاه‌های پژوهشی و فناوری با هماهنگی شورای «پژوهشگاه» به هیأت امناء؛
12- استیفای منافع و حفظ حقوق «پژوهشگاه» در مراجع قانونی (اعم از قضائی، اجرائی، اداری و...) به نمایندگی از «پژوهشگاه» شخصاً و یا بوسیله وکیل با حق توکیل غیر تا یک درجه؛
13- اجرای مصوبات هیأت امناء و شورای «پژوهشگاه» در چارچوب قوانین و مقررات مربوط؛
14- ارسال صورت جلسات هیأت امناء «پژوهشگاه» به رییس «سازمان» و مرکز هیأت‌های امناء و هیأت‌های ممیزه «وزارت»
تبصره1: رئيس «پژوهشگاه» مسئول اجراي کليه آيين‌نامه‌ها و مقررات و برنامه‌هاي پژوهشي مصوب "وزارت" است.
تبصره2: رئیس «پژوهشگاه» می‌تواند بخشی از وظایف و اختیارات اداری و مالی خود را با حفظ مسئولیت خویش و رعایت قوانین و مقررات مربوط، به معاونان «پژوهشگاه» تفویض نماید.
ماده 12ـ ترکیب هیأت رئیسه

ماده 13- وظایف و اختیارات هیأت رئیسه
1- مشارکت و همکاری فعالانه در تنظیم برنامه‌های راهبردی «پژوهشگاه» مبتنی بر سند چشم‌انداز، برنامه‌های توسعه کشور، نقشه جامع علمی کشور و برنامه‌های مصوب «سازمان» به منظور ارائه و تصویب در هیأت امناء؛

ماده 14- معاونان «پژوهشگاه»
تعداد معاونان «پژوهشگاه» براساس تشکیلات مصوب «پژوهشگاه» تعیین می‌گردد. شرایط عمومی معاونان طبق آیین‌نامه جامع مدیریت‌دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش‌عالی، پژوهشی و فناوری مصوب 10/12/1389 شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌باشد.
ماده 15- ترکیب شورای «پژوهشگاه»
1-رئیس «پژوهشگاه»(رئیس شورا)
2-معاونان «پژوهشگاه»
3-روسای پژوهشکده‌ها و مراکز و پایگاه‌های پژوهشی و مدیران گروه‌های پژوهشی مستقل.
4-دو تا پنج تن از اعضای هیأت علمی.
تبصره 1: حداقل دو تن از اعضای مذکور در بند 4 باید از میان پژوهشگران و صاحبنظران خارج از «پژوهشگاه» با تشخیص رئیس «پژوهشگاه» انتخاب شوند.
تبصره 2: اعضای مذکور در بند 4 با حکم رئیس «پژوهشگاه» برای مدت دو سال منصوب می‌شوند و انتصاب مجدد آنان بلامانع است.
تبصره 3: رییس پژوهشگاه می‌تواند در مورد مسائل خاص از سایر مدیران حسب مورد به شرکت در جلسات شورا دعوت نماید.
ماده 16 – جلسات شورای «پژوهشگاه»
جلسات شورای «پژوهشگاه» دست کم هر ماه یک بار و با حضور حداقل دو سوم اعضاء، به شرط حضور رئیس شورا، رسمیت می‌یابد و تصمیم‌های آن با رأی موافق بیش از نصف اعضای حاضر در جلسه رسمی شورا، معتبر است.
تبصره: اداره جلسات شورا طبق آیین‌نامه داخلی شورا است.
ماده 17– وظایف و اختیارات شورای «پژوهشگاه»
1-تصويب آيين‌نامه داخلي شورا؛
2-تعيين خط‌مشي و برنامه‌هاي علمي و پ‍‍ژوهشي «پژوهشگاه» در چارچوب سياست‌ها و مصوبات «سازمان» و «وزارت»
3-تصويب آيين‌نامه‌ها و شيوه‌نامه‌هاي پژوهشي و فناوری «پژوهشگاه»
4-بررسي وتصويب طرح‌هاي پژوهشي و فناوری «پژوهشگاه» و نظارت بر كيفيت و حسن اجراي آنها؛
5-بررسي و نظارت بر پيشرفت طرح‌هاي پژوهشي طبق برنامه زمانبندي مصوب و در صورت لزوم تجديد نظر و تصويب تغييرات آنها؛
6-تعيين داور يا هيأت داوران طرح‌هاي پژوهشي خاتمه يافته كه از سوي معاون پژوهشي و فناوری «پژوهشگاه» معرفي مي‌شوند؛
7-ارزيابي نتايج فعاليتهاي علمي و پژوهشي و فناوری «پژوهشگاه»
8-تأييد پيشنهاد تأسيس و انحلال پژوهشکده‌ها، مراکز پژوهشی و گروه‌ها و پایگاه‌های پژوهشی و فناوری به منظور ارسال به هیأت امناء برای تأیید و طی مراحل قانونی؛
9-برنامه­ريزي براي ايجاد وتعميق ارتباط علمي با ساير مؤسسات و مراكز آموزشي – پژوهشي و فناوری كشور برابر ضوابط ومقررات مربوط؛
10-تصویب آيين‌نامه‌هاي سفرهاي علمي، بورس‌هاي تحصيلي و فرصت‌هاي مطالعاتي در چارچوب ضوابط و مقررات مربوط و پيشنهاد آنها به هيأت امناء براي طي مراحل قانوني؛
11-بررسي‌و‌تصويب‌سفرهاي‌علمي، بورس‌هاي تحصيلي و فرصت‌هاي مطالعاتي اعضای هیأت‌علمی «پژوهشگاه» طبق ضوابط و مقررات مربوط؛
13-بررسی امکانات علمي (نیروی انسانی و تجهیزات) «پژوهشگاه» و تعیین کمبودها و پیشنهاد تأمین آنها به رئیس «پژوهشگاه»
15-تصويب آيين‌نامه‌هاي تأليف، ترجمه كتاب، مقاله ونحوه انتشار نتايج فعاليت‌هاي علمي، پژوهشي و فناوری «پژوهشگاه»
16-انجام ساير اموري كه در چارچوب ضوابط و مقررات از سوي هيأت امناء يا رئيس «پژوهشگاه» به شورا محول مي‌شود.
ماده 18- «پژوهشگاه» از نظر مالی– معاملاتی تابع آیین‌نامه مالی– معاملاتی است که به تصوب هیأت امناء و تأیید وزیر علوم، تحقیقات و فناوری می‌رسد.
ماده 19- نحوه گزينش عمومي داوطلبان عضويت در هيأت­علمي «پژوهشگاه» تابع ضوابط و مقررات «وزارت» و ساير مراجع ذي‌صلاح است.
ماده 20- صلاحيت علمي داوطلبان عضويت در هيأت­علمي «پژوهشگاه» طبق ضوابط و مقررات مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و «وزارت» تعيين مي‌شود.
ماده21 - «پژوهشگاه» تابع کليه مقررات، ضوابط و آيين‌نامه‌هاي مربوط به مؤسسات پژوهشي و فناوری مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي و وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و ساير ضوابط و مقررات مربوط است.
ماده 22- هیأت امناء و وزارت علوم، تحقيقات و فناوري بر فعاليت‌هاي «پژوهشگاه» نظارت مي‌نمايد و در صورت احراز تخلف از ضوابط، نسبت به جلوگيري از ادامه فعاليت، تعليق فعاليت و يا انحلال «پژوهشگاه» اقدام مي‌کند.
ماده 23- سال مالي «پژوهشگاه» عبارت است از يک سال شمسي که از اول فروردین ماه هر سال شروع و به پايان اسفند ماه همان سال ختم مي‌شود.
ماده 24 - منابع مالي «پژوهشگاه»
1ـ اعتبارات بودجه عمومی که در ردیف مستقل بودجه سالیانه پیش بینی می‌شود؛
2ـ درآمدهای حاصل از اجرای طرح‌های پژوهشی و فناوری، ارائه خدمات مشاوره‌ای، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و عرضه محصولات علمی (کتاب ، مجله ،....) با رعایت ضوابط و مقررات مربوط؛
3- کمک‌های دریافتی از «سازمان»، وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مرتبط؛
4ـ هدايا و کمک‌هاي دريافتي از اشخاص حقیقی و حقوقی با رعایت ضوابط و مقررات مربوط.
ماده25- انحلال «پژوهشگاه»
«پژوهشگاه» در موارد زير پس از تصويب نهايي شوراي گسترش آموزش عالي منحل مي‌شود:
1- به پيشنهاد رییس «سازمان» و تصویب هیأت امناء؛
2- در صورت عملکرد ضعیف و تخلف «پژوهشگاه» از مقررات اساسنامه، مصوبات «وزارت» و سایر ضوابط و مقررات جاری کشور به تشخیص«هیأت امناء» و «وزارت».
ماده26- در صورتي که شوراي گسترش آموزش عالي «وزارت» با انحلال «پژوهشگاه» موافقت اوليه نمايد، «پژوهشگاه» موظف است:
1- تمامی تعهدات خود در برابر وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی، نهادهای عمومی غیردولتی، بانک‌ها، شهرداری‌ها، سایر اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی (اعم از اعضای هیأت علمی و غیرهیأت علمی خود) را انجام دهد یا «سازمان» با توافق صاحبان حق، تعهدات «پژوهشگاه» را رأساً بپذیرد.
2- تمامی امتیازات و اموالی را که از منابع عمومی و دولتی و بانک‌ها و شهرداری‌ها و غیره در اختیار «پژوهشگاه» قرار گرفته است مسترد نماید یا موافقت صاحبان حق، مبنی بر واگذاری امتیازات و اموال مذکور به «سازمان» را ارائه دهد.
ماده 27- پس از احراز اجراي تعهدات مذکور در ماده 27 و حل و فصل امور اداری، مالی و حقوقي و تصويب نهايي انحلال«پژوهشگاه» توسط شوراي گسترش آموزش عالي، هيأت تصفيه‌اي مرکب از:
ـ نماينده حقوقي«وزارت»
ـ نماينده حقوقي «سازمان»
ـ رئيس وقت «پژوهشگاه» (در غياب رئيس وقت «پژوهشگاه» يکي از معاونان وقت «پژوهشگاه» بنا به تشخيص رئیس «سازمان»)
تشکيل و با رعايت مقررات قانوني در مدتی که شورای گسترش آموزش عالی تعیین می‌کند، امر تصفیه «پژوهشگاه» را بر عهده خواهد داشت.
ماده28- پس از انجام تعهدات و تعيين تکليف ديون «پژوهشگاه» و اعلام ختم تصفيه توسط هیأت تصفیه، باقيمانده دارايي «پژوهشگاه» با رعايت بند 2 ماده 25 اساسنامه به «سازمان» منتقل مي‌شود.
تبصره 1: در خصوص اموال وقفي، مطابق وقفنامه عمل مي‌شود.
تبصره 2: هيأت تصفيه موظف است در مورد فوق صورت مجلسي که به امضاي تمامی اعضاي هيأت مي‌رسد در دو نسخه تنظيم، يک نسخه از آن را به «سازمان» و نسخه ديگر را به «وزارت» تسليم نمايد.
ماده 29- مواردي که در اين اساسنامه پيش‌بيني نشده است تابع ضوابط و مقررات مصوب «وزارت» و ساير ضوابط و مقررات مربوط است.
ماده30- هر گونه تغيير در مفاد اين اساسنامه با تأیید معاونت پژوهش و فناوری«وزارت» تصويب شوراي گسترش آموزش عالي و ابلاغ وزیر علوم، تحقيقات و فناوري یا معاون آموزشی «وزارت» امکان پذير است.
ماده31- اين اساسنامه در 31 ماده و12 تبصره، در جلسه مورخ 24/8/1394 شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ معتبر و جایگزین اساسنامه پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری وابسته به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مصوب جلسه مورخ 28/3/1384 شورای گسترش آموزش عالی می‌گردد.