|
|
تاریخچه
ریسندگی، بافندگی و نساجی از جمله هنرهایی است که ایرانیان از دیر باز بر دانش و فنون آن آگاهی یافتند. کشف منسوجاتی از جنس پنبه، پشم و ابریشم در محوطه های باستانی ایران با قدمتی فراتر از هزاره های قبل از میلاد مانند منسوجات کشف شده در شهر سوخته و بافته مشهور پازیریک، قدمت کسب دانش نساجی توسط ایرانیان را به اثبات رسانده است. عبور از بافت پارچه های ساده و رسیدن به سطحی از دانش که پارچه های نفیس با الیافی از ابریشم و طلا بافته شود توسط هنرمندان و صنعتگران ایرانی در نخستین سده های پس از میلاد به وقوع پیوست، بطوریکه پارچه‌های زربفت ایرانی دوره ساسانی به اوج تکامل خود رسید و شهرت جهانی یافت. ایرانیان در دوره اسلامی با بافت پارچه های زربفت و مخمل عرصه های نوینی را در زمینۀ منسوجات به جهان معرفی کردند.زربفتهای دورۀ صفویه به لحاظ طراحی و تکنیک بافت هر یک شاهکاری در هنر نساجی به شمار می روند، در این عصر ایرانیان اساتید بزرگ و بی نظیری چون غیاث الدین نقش بندی یزدی را به دنیای هنر و مهندسی نساجی جهان عرصه داشتند.
تاریخچه کارگاه پژوهشی سازسازی
اهمیت و لزوم تداوم دانش و هنر سنتی زری بافی که در سالهای نخستین ورود ایران به عصر صنعت دستخوش بی مهری و فراموشی شده بود مسئولین وقت را بر آن داشت تا با احداث کارگاه زری بافی این هنر و صنعت ارزنده را پاس دارند، بر این اساس اولین کارگاه زری بافی درسال 1309 به همت استــاد حبیب اله طریقی در اداره صنایع مستظرفه تأسیس شد و استادان بزرگواری را در خود جذب کرد که آثار بدیع و منحصر به فردی را خلق و اذین بخش موزه های ایران و جهان نمودند. هرچند که بسیاری از این اساتید اکنون در قید حیات نیستند اما بر خود واجب می دانیم که با ذکر نام آنها در اینجا یاد ایشان را گرامی بداریم.
شادروان حبیب الله طریقی (سرپرست کارگاه در سال ۱۳۰۹)، شادروان محمد طریقی، شادروان عباسعلی حقیقی، شادروان عباس طریقتی کاشانی، شادروان محمد فرزاد، شادروان محمد دهقانی، شادروان حسن درویش، شادروان سید عبدالله سلامی، شادروان سید مهدی آشفته، شادروان حبیب الله واقفی، شادروان محمد مفتخری‌نژاد، شادروان اسلام رحیمی، شادروان عباس نوایی مقدم، شادروان سید رحیم حسینی، شادروان عبدالله پورکاشانی، شادروان سید قدیر صفوی ساوجی، شادروان حسین سمنانی زاده، شادروان رضا الهامی، شادروان سید علی آشفته، شادروان فضل‌الله صدفی پور، شادروان رضا اشراقیان، شادروان محمد اشراقی، ذبیح‌الله احمدی، شادروان علی جان عسکری، شادروان یدالله معتمدی، رضا رضایی جلفایی، شادروان کریم خفایی‌پور، رضا عشاق، حسین رضایی، تقی دارایی‌باف، شادروان سیف‌الله مناجاتی کاشانی،شادروان ماشاءالله عنایتی کاشانی.شادروان صمدعلی شکوه‌فر، شادروان محمود محمودی، شادروان محمد سلیمیان ریزی، شادروان عباد هاشملو، دلاور هاشملو، عیسی هاشملو، سید حسین مژگانی، سید مهدی مژگانی، قربان ریوندی، اصغر بهمن‌آبادی، زینب حقیری.
پژوهشکدۀ هنرهای سنتی نیز با پشتیبانی و حمایت از تداوم فعالیت کارگاه مذکور و تقویت بعد پژوهش در آن در راستای پاسداشت از این هنر ارزنده گام بر می دارد. در حال حاضر این بخش در پژوهشکدۀهنرهای سنتی با توان 4 استاد کار زری باف و8 دستگاه زری بافی سنتی فعالیت نموده و یکی از اهم فعالیت خود را معطوف پژوهش در باز شناساسی نقشه ها و فنون پارچه های زربفتی که دانش فنی آنها امروز فراموش شده نموده است. نتیجۀ این پژوهشها منجر به تولید پارچه های زربفت در مقیاس نمونه خواهد شد و دانش فنی حاصل از آن در اختیار بخش های خصوصی جهت تولید انبوه قرار داده می شود.
نخهای مورد استفاده در پارچه های زربفت، نخ های گلابتون هستند که از تابیده شدن الیاف فلزی بسیار نازک طلا بر گرد فیلامنت ابریشم تهیه می شوند. در پارچه های زربفت تار ها از جنس ابریشم و پود ها از جنسابریشم و گلابتون می باشد.
رنگرزی الیاف مورد استفاده در هنر زری بافی تماماً بر اساس رنگرزی سنتی و با استفاده از رنگزاهای طبیعیبه همراه دندانههای مختلف انجام می پذیرد.
مهمترین فعالیت پژوهشی کارگاه پژوهشی زری بافی پژوهشکدۀ هنرهای سنتی، پژوهش پیرامون باز شناسی فنون بکار گرفته شده توسط استاد غیاث الدین نقش بند یزدی که در زربفتهای عهد صفوی بکار رفته و امروز دانش آن به فراموشی سپرده شده است می باشد.
در پژوهشکدۀ هنرهای سنتی در حال حاضر دونوع دستگاه بافندگی دستی "دستوری و ژاکارد"وجود دارد که و به دوشیوه ” لپه باف“و ” دارائی واطلسی ” به بافت زری و مخمل می پردازند.
اضافه بر زری بافی، مخمل بافی نیز از دیگر منسوجاتی است که به طریق سنتی و با استفاده از دستگاه های سنتی در کارگاه بافندگی پژوهشکدۀهنرهای سنتی انجام میگیرد. در پارچه های مخمل که عموماً یک روی آن صــاف و روی دیگر با پرز کوتاه، متراکم و لطیف است،از نخ ابریشم یا پنبـه استفاده می شود. البته در مخمل های بافته شده در عهد صفوی نقوش برجسته با تارو پودهای طلا و نقره نیز دیده می شود.
هنرمندان فعلی این کارگاه: روح الله دهقانی،عبدالعلی نعیمایی،غلام قربانی،فروزان یعقوبی، مریم امیریزدانی، و حسین ریوندی هستند.
 |
|